Llythyr Agored ar Chwarae Teg gan y Grŵp Trawsbleidiol ar Fenywod yn amlygu pryderon difrifol

Ar 22 Medi fe drefnon ni cyfarfod ar gyfer y Grŵp Trawsbleidiol ar Fenywod yn ein safle fel Ysgrifenyddiaeth. O ganlyniad i drafodaethau yn y cyfarfod, penderfynwyd y byddai’r Cadeirydd, Sian Gwenllian AS, yn anfon llythyr agored at y Gweinidog dros Gyfiawnder Cymdeithasol ar ran y Grŵp Trawsbleidiol ynghylch y cyhoeddiad diweddar y byddai Chwarae Teg yn cau. Cyhoeddir y llythyr hwnnw fan hyn.

Annwyl Weinidog,

Ar ran y Grwp Trawsbleidiol ar Fenywod, rwy’n ysgrifennu i fynegi ein pryder ynghylch cau Chwarae Teg yn ddiweddar a’r effaith ddofn y bydd yn ei chael ar fenywod yng Nghymru. Roedd y newyddion digalon yma  wedi taflu cysgod ar ein cyfarfod ar 22 Medi 2023, gan ysgogi aelodau i fynegi eu tristwch a’u siom, i rannu eu cydymdeimlad â staff ymroddedig Chwarae Teg, ac i godi pryder sylweddol am ddyfodol y sector menywod yng Nghymru, o ystyried y pwysau ariannol sydd ohoni.

Rydym yn ymwybodol bod y mater wedi’i godi o’r blaen yn y Cyfarfod Llawn gyda’r Dirprwy Weinidog dros Bartneriaeth Gymdeithasol, lle anogodd Aelodau’r Senedd Lywodraeth Cymru i gynnal asesiad cynhwysfawr o oblygiadau’r cau ar fenywod yng Nghymru. Rydym yn croesawu ymrwymiad Llywodraeth Cymru i weithio gyda phartneriaid i nodi’r ffordd orau o barhau â gwaith fel nad yw’n gadael bwlch ac i archwilio effaith ehangach heriau ariannu ôl-UE ar y trydydd sector yng Nghymru. Fodd bynnag, hoffem ychwanegu at hyn nifer o bryderon pellach a godwyd gan aelodau’r Grwp Trawsbleidiol ar Fenywod yn ein cyfarfod diweddaraf:

• Yr effaith ar bolisi cyllidol a chraffu ar y gyllideb: tynnodd yr Aelodau sylw at rôl ganolog Chwarae Teg mewn ymchwil, datblygu polisi ac ymgyrchu ar faterion cyllidol, gan gynnwys craffu ar y gyllideb ac fel deorydd Grwp Cyllideb Menywod Cymru. Mae cau Chwarae Teg yn gadael bwlch sylweddol yn y maes hwn, ar adeg pan fo effeithiau mawr chwyddiant a chostau byw cynyddol yn gwneud dadansoddiad rhywedd o bolisi cyllidol a hyrwyddo cyllidebu sy’n ymateb i rywedd yn bwysicach nag erioed.

• Mae cau Chwarae Teg yn adlewyrchu’r heriau ariannol unigryw sy’n wynebu’r sector menywod yng Nghymru: Yn 2021, dim ond 1.8% o’r grantiau o £4.1 biliwn a ddyfarnwyd i elusennau yn y DU a aeth i weithgarwch sy’n canolbwyntio ar fenywod a merched, gyda thraean o’r grantiau hyn yn cael eu dyfarnu. i sefydliadau heb unrhyw ffocws penodol ar fenywod a merched. Amlygodd cynrychiolwyr y trydydd sector yn ein Grwp fod yr heriau hyn yn aml yn cael eu mwyhau ar gyfer sefydliadau menywod sy’n gweithredu yng Nghymru oherwydd diffyg dealltwriaeth o ddatganoli gan gyrff dyfarnu grantiau. Mae hyn yn gadael y sector menywod yng Nghymru yn wynebu rhwystr dwbl wrth geisio cyrchu ac amrywio ffrydiau ariannu, gydag effeithiau a allai fod yn ddinistriol ar ddyfodol eu gwaith yn yr hinsawdd economaidd sydd ohoni.

• Yr effaith ehangach ar y trydydd sector a’i weithlu: nododd yr Aelodau fod cau Chwarae Teg yn gwaethygu’r colledion diweddar o gapasiti yn y trydydd sector, sy’n chwarae rhan anhepgor wrth graffu ar bolisïau ac eirioli dros y rhai mwyaf difreintiedig yn ein cymdeithas. Pwysleisiwyd hefyd mai menywod yw’r gweithlu yn y sector hwn yn bennaf, a thynnodd sylw at yr angen i gymhwyso lens rhywedd i’r colledion swyddi yr ydym yn eu gweld gyda throsglwyddiad y sector i ffrydiau ariannu ôl Brexit.

Yng ngoleuni’r pryderon dybryd hyn, byddem yn ddiolchgar am y cyfle i drefnu cyfarfod rhyngoch chi a dirprwyaeth o’r Grwp Trawsbleidiol ar Fenywod, i archwilio pa gamau y mae Llywodraeth Cymru yn eu cymryd i liniaru effaith cau Chwarae Teg ar ei huchelgais i Gymru fod yn arweinydd byd ym maes cydraddoldeb rhywiol, a pha ystyriaethau y mae wedi’u rhoi i gynaliadwyedd y sector menywod yng Nghymru.

Byddwn yn ddiolchgar pe byddech yn cysylltu â fy swyddfa i drefnu dyddiad addas ar gyfer cyfarfod.

Diolch ichi am eich sylw at y mater pwysig hwn.

Edrychwn ymlaen at eich ymateb.

Yn gywir,

Sian Gwenllian,
Cadeirydd y Grwp Trawsbleidiol ar Fenywod